| |
Data |
Wydarzenie(a) |
| 1 | 1922 | - 30 gru. 1922—26 gru. 1991: Utworzono Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR).
|
| 2 | 1926 | - 12 paź. 1926—22 paź. 1948: Prymasem Polski został August Hlond, biskup śląski.
|
| 3 | 1933 | - 4 mar. 1933—12 kwie. 1945: Franklin Delano Roosevelt został 32 prezydentem USA.
|
| 4 | 1939 | - 1 wrz. 1939—8 maj 1945: Początek II wojny ¦wiatowej.
4:34 trzy bombowce nurkujące z 3./StG 1, dowodzone przez Staffelkapitäna Oberleutnanta Bruno Dilleya zaatakowały most w Tczewie.
4:42 rano I dywizjon 76. Pułku Luftwaffe bombowców nurkowych imienia Immelmanna, pod dowództwem kapitana Waltera Siegela rozpoczął bombardowanie polskiego miasta Wieluń.
4:45 niemiecki pancernik szkolny Schleswig-Holstein rozpoczął ostrzeliwanie Polskiej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.
w Wolnym Mieście Gdańsku toczyły się walki o budynek Poczty Polskiej na placu Heweliusza. Po 14 godzinach walk, gdy atakujący Niemcy podpalili budynek miotaczami ognia, polscy pocztowcy skapitulowali.
około 7:00 w rejonie Olkusza został zestrzelony pierwszy niemiecki samolot. Zwycięstwo odniósł podporucznik Władysław Gnyś ze 121 Eskadry Krakowskiej.
- 30 wrz. 1939—6 czer. 1947: Władysław Raczkiewicz prezydentem RP na emigracji.
|
| 5 | 1941 | - 22 czer. 1941: Hitlerowskie Niemcy zaatakowały ZSRR przekraczając linię graniczną ustaloną w pakcie Ribbentrop-Mołotow.
|
| 6 | 1942 | - 14 luty 1942: Powstanie Armii Krajowej, przekształconej ze Związku Walki Zbrojnej. Na jej czele stanął gen. Stefan "Grot" Rowecki.
- 22 lip. 1942—15 maj 1943: Rozpoczyna się likwidacja getta warszawskiego.
- 8 paź. 1942: Grupy dywersyjne Armii Krajowej przeprowadziły w rejonie Warszawy akcję "Wieniec"
|
| 7 | 1943 | - 15 sty. 1943—26 paź. 1944: Akcja "Burza" – akcja wojskowa zorganizowana i podjęta przez oddziały Armii Krajowej przeciw wojskom niemieckim, w końcowej fazie okupacji niemieckiej.
- 26 mar. 1943: Akcja pod Arsenałem - odbicie więĽniów przez AK.
|
| 8 | 1944 | - 1 luty 1944: Żołnierze Armii Krajowej dokonali zamachu na Franza Kutscherę, dowódcę SS i policji w dystrykcie warszawskim.
- 14 maj 1944: Bitwa pod Rąblowem, Operacja "Maigewitter" - 600 partyzantów AL i pluton AK przeciwko 2000 hitlerowców.
- 6 czer. 1944: D-day. Wojska alianckie, w których skład wchodziły: amerykańskie 1, 4 i 29, brytyjskie 3, 49 i 50 oraz kanadyjska 3 Dywizja Piechoty rozpoczęły lądowanie na plażach Normandii
- 13 czer. 1944—25 czer. 1944: Operacja "Sturmwind" - walki w Lasach Janowskich na Porytowych wzgórzach.
30 tys. hitlerowców przeciwko 3 tys. partyzantów (w tym 1300 AL, 130 AK Kmicica, 1500 partyzantów radzieckich, 100 NOW Komara).
- 1 sier. 1944—3 paź. 1944: Powstanie Warszawskie.
- 12 wrz. 1944—13 wrz. 1944: Bitwa pod Ewiną. Walka stoczona w dniach 11-12 września 1944 roku przez 3 Brygadę Armii Ludowej im. Józefa Bema pod dowództwem Bolesława Hanicza-Boruty z jednostkami niemieckimi.
Obrona 600 partyzantów AL przeciw 6000 oddziałów SS.
- 31 gru. 1944—28 czer. 1945: Komunistyczna Krajowa Rada Narodowa powołuje Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej na czele z Edwardem Osóbką-Morawskim (PPS).
|
| 9 | 1945 | - sty. 1945: Amerykanie przekroczyli Linię Siegfrieda w Belgii.
- 12 sty. 1945: Wojska radzieckie rozpoczęły ofensywę Wisła-Odra.
- 17 sty. 1945: Wkroczenie I Armii LWP do Warszawy.
- 27 sty. 1945: Wojska radzieckie wyzwoliły obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau.
- 2 luty 1945—11 luty 1945: Spotkanie w Jałcie. Prezydent Franklin D. Roosevelt i brytyjski premier Winston Churchill spotkali się z generalisimusem Józefem Stalinem.
- 13 luty 1945—14 luty 1945: Lotnictwo alianckie dokonuje dywanowego bombardowania Drezna.
- 18 mar. 1945: Atak lotniczy na Berlin. 1,250 amerykańskich bombowców rozpoczęło naloty dywanowe.
- 10 kwie. 1945: Wojska alianckie wyzwoliły obóz koncentracyjny Buchenwald.
- 12 kwie. 1945—20 sty. 1953: Harry Truman został 33 prezydentem USA.
- 28 kwie. 1945: Egzekucja włoskiego dyktatora Benito Mussolini i jego kochanki Clary Petacci.
- 30 kwie. 1945: Adolf Hitler i jego jednodniowa żona, Eva Braun, popełnili samobójstwo.
- 2 maj 1945: Armia Czerwona wyzwoliła Berlin.
- 5 maj 1945: Wojska amerykańskie wyzwoliły obóz koncentracyjny Mauthausen.
- 8 maj 1945: V-E Day. Koniec II wojny światowej. Dzień póĽniej oznajmili to sowieci.
- 18 czer. 1945—21 czer. 1945: Proces szesnastu – pokazowy proces polityczny przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, przeprowadzony w Moskwie.
- 24 czer. 1945: Parada zwycięstwa na Placu Czerwonym w Moskwie.
- 28 czer. 1945—5 luty 1947: Powołanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (TRJN).
- 17 lip. 1945—2 sier. 1945: Konferencja w Poczdamie.
- 6 sier. 1945: Zrzucenie bomby atomowej "Little Boy" na Hirosimę.
- 9 sier. 1945: Zrzucenie bomby atomowej "Fat Man" na Nagasaki.
- 2 wrz. 1945: Poddanie się Japonii i oficjalne zakończenie II wojny światowej.
- 24 paź. 1945: Powstała ONZ (Organizacja Narodów Zjednoczonych) w Nowym Jorku.
|
| 10 | 1946 | - 16 luty 1946: Rozpoczęcie rokowań polsko-czechosłowackich.
- 15 mar. 1946: Generalissimus Józef Stalin otrzymał misję tworzenia nowego rządu.
- 18 kwie. 1946: Liga Narodów rozwiązała się na rzecz ONZ.
- 3 maj 1946: Komunistyczne władze brutalnie stłumiły demonstrację przeprowadzoną w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja w Krakowie (kilkaset osób, gł. studentów, zostało aresztowanych).
- 5 czer. 1946: Na pokazie letniej mody w Paryżu po raz pierwszy zaprezentowano dwuczęściowy damski kostium kąpielowy, określany póĽniej nazwą "bikini".
- 30 czer. 1946: Odbyło się referendum ludowe, sfałszowane przez władze komunistyczne (30 % mieszkańców głosowało 3 x nie!).
- 4 lip. 1946: W Kielcach miał miejsce pogrom Żydów (zamordowano 42 osoby) - miał on odwrócić uwagę międzynarodowej opinii publicznej od sfałszowanego referendum.
- 6 paź. 1946: Powstała Politechnika Krakowska.
- 11 gru. 1946: Powołano UNICEF (the United Nations Children's Emergency Fund).
|
| 11 | 1947 | - 19 sty. 1947: Odbyły się sfałszowane przez ówczesne władze wybory do Sejmu Ustawodawczego.
- 5 luty 1947—22 lip. 1952: Sejm wybrał Bolesława Bieruta na prezydenta RP.
- 5 luty 1947—20 list. 1952: Powołano Józefa Cyrankiewicza na premiera rządu PRL.
- 28 kwie. 1947—lip. 1947: Akcja "Wisła". Na polecenie komunistycznych władz Wojsko Polskie wspierane przez MO, ORMO, UB, KBW i WOP rozpoczęły przymusowe przesiedlenie ludności ukraińskiej z ziem południowo-wschodniej Polski na "Ziemie Odzyskane".
- 5 czer. 1947: Ogłoszenie Planu Marshalla.
- 9 czer. 1947—7 kwie. 1972: August Zaleski został prezydentem RP (na emigracji).
- 21 paź. 1947: Przywódca PSL, Stanisław Mikołajczyk, unikając aresztowania przedostał się do Europy Zachodniej (wywieziony w kryjówce na skrzyni samochodu ciężarowego Ambasady Brytyjskiej z Warszawy do Gdyni).
|
| 12 | 1948 | - 28 czer. 1948: Uruchomiono most powietrzny do Berlina Zachodniego w wyniku zawieszenia przez Związek Radziecki ruchu na szlaku kolejowym łączącym Berlin z amerykańską strefą okupacyjną w Niemczech.
- 12 list. 1948—28 maj 1981: Prymasem Polski został biskup lubelski Stefan Wyszyński.
- 15 gru. 1948—27 sty. 1990: Utworzenie PZPR podczas kongresu zjednoczeniowego PPS i PPR.
- 22 gru. 1948—12 maj 1956: Bolesław Bierut zostaje I sekretarzem KC PZPR
|
| 13 | 1949 | - 4 kwie. 1949: Powstanie NATO (North Atlantic Treaty Organization) w Waszyngtonie, sojuszu polityczno - wojskowego państw Europy Zachodniej.
|
| 14 | 1952 | - 20 list. 1952—18 mar. 1954: Powołano Bolesława Bieruta na premiera rządu PRL.
- 20 list. 1952—7 sier. 1964: Aleksander Zawadzki przewodniczącym Rady Państwa PRL.
|
| 15 | 1953 | - 20 sty. 1953—20 sty. 1961: Dwight David Eisenhower został 34 prezydentem USA.
- 28 luty 1953: Na podstawie rentgenogramów Watson, Crick i Wilkins rozpoznali strukturę DNA.
- 5 mar. 1953: Zmarł Józef Stalin.
- 7 wrz. 1953—14 paź. 1964: Nikita Chruszczow zostaje I sekretarzem KC PPZR.
|
| 16 | 1955 | - 14 maj 1955: Podpisanie Układu Warszawskiego właściwie Układu o PrzyjaĽni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej.
Europejski sojusz wojskowo - polityczny ZSRR i państw od niego uzależnionych.
- 28 paź. 1955: Oddano do użytku Pałac Kultury i Nauki im. Józefa Stalina.
|
| 17 | 1956 | - 12 mar. 1956: Zmarł Bolesław Bierut.
- 20 mar. 1956—21 paź. 1956: Edward Ochab zostaje I sekretarzem KC PZPR.
- 28 czer. 1956—30 czer. 1956: Poznański Czerwiec 56. Pierwszy w PRL strajk generalny i demonstracje uliczne w Poznaniu, krwawo stłumione przez wojsko i milicję.
- 21 paź. 1956—20 gru. 1970: Władysław Gomułka zostaje I sekretarzem KC PZPR.
- 23 paź. 1956—10 list. 1956: Powstanie węgierskie 1956. Było ono próbą narodu węgierskiego zdobycia wolności i uwolnienia się spod sowieckiego jarzma.
|
| 18 | 1957 | - 4 paź. 1957: ZSRR wystrzelił pierwszą sondę kosmiczną (sztucznego satelitę) - Sputnik I.
|
| 19 | 1958 | - 1 maj 1958: Dokonano oficjalnej prezentacji samochodu dostawczego Żuk (model A 03).
- 28 wrz. 1958—26 czer. 1967: Karol Wojtyła został mianowany biskupem.
|
| 20 | 1959 | - 1 sty. 1959: Obalenie dyktatorskich rządów Fulgencio Batisty na Kubie.
- 8 sty. 1959: Charles De Gaulle zaprzysiężony jako pierwszy prezydent Piątej Republiki francuskiej.
- 9 mar. 1959: Debiut lalki "Barbie"
- 13 wrz. 1959: Pierwsza radziecka rakieta ląduje na Księżycu.
|
| 21 | 1960 | - 27 kwie. 1960: Walka o krzyż w Nowej Hucie - pomiędzy komunistyczną władzą, a mieszkańcami wybuchła walka o krzyż, postawiony w Osiedlu Teatralnym.
|
| 22 | 1961 | - 20 sty. 1961—22 list. 1963: John Fitzgerald Kennedy został 35 prezydentem USA.
- 12 kwie. 1961: Jurij Gagarin, kosmonauta rosyjski, odbył w Wostoku 1 lot na orbicie okołoziemskiej, dokonując jednokrotnego okrążenia Ziemi w ciągu 1 godziny i 48 minut. Był to pierwszy w dziejach ludzkości lot człowieka w przestrzeni kosmicznej.
- 13 sier. 1961: Powstała pierwsza wersja muru berlińskiego rozdzielającego przez 28 lat Berlin Wschodni i Berlin Zachodni.
|
| 23 | 1962 | - 15 mar. 1962: Bell Canada jako pierwsza firma na świecie zaoferowała komercyjne połączenia faksowe.
- 22 paź. 1962—20 list. 1962: USA ogłosiły blokadę Kuby. Stany Zjednoczone zniosły blokadę jak z Kuby usunięte zostały radzieckie rakiety.
|
| 24 | 1963 | - 19 czer. 1963: Walentina Tierieszkowa okrążyła Ziemię w statku kosmicznym Wostok 6.
- 21 paź. 1963: W obławie SB i MO zginął Józef Franczak – ostatni żołnierz podziemia.
- 22 list. 1963—20 sty. 1969: Lyndon Baines Johnson został 36 prezydentem USA.
- 22 list. 1963: Prezydent USA John Fitzgerald Kennedy został zamordowany w Dallas.
|
| 25 | 1964 | - 14 mar. 1964: List 34 intelektualistów w sprawie ograniczenia cenzury.
- 1 maj 1964: Napisano i uruchomiono pierwszy program w języku programowania BASIC (Beginner's All-purpose Symbolic Instruction Code).
- 12 sier. 1964—11 kwie. 1968: Edward Ochab Przewodniczącym Rady Państwa PRL.
- 14 paź. 1964—10 list. 1982: Leonid Breżniew został I sekretarzem Komitetu Centralnego KPZR został (od 8 kwietnia 1966 r. sekretarz generalny KC).
|
| 26 | 1965 | - 8 mar. 1965—30 kwie. 1975: Wojna wietnamska. Około 3,500 marines przybyło do Płd. Wietnamu, stając sie pierwszym oddziałem bojowym.
|
| 27 | 1966 | - 13 sty. 1966: W Watykanie obchodzono 1000-lecie chrztu Polski.
Urząd Rady Ministrów odmówił wydania paszportu kardynałowi Wyszyńskiemu.
|
| 28 | 1967 | - 14 sty. 1967: Odbyło się The World's First Human Be-In, wydarzenie to uznawane jest za początek ruchu hippisowskiego.
- 26 czer. 1967—16 paź. 1978: Arcybiskup Karol Wojtyła został mianowany kardynałem przez papieża Pawła VI.
- 25 list. 1967: W Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się premiera Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka. W styczniu następnego roku przedstawienie zostało zdjęte z afisza, co było jedną z przyczyn wydarzeń marcowych.
|
| 29 | 1968 | - 8 mar. 1968—23 mar. 1968: Marzec 1968, Początek demonstracji studenckich w Polsce.
- 11 kwie. 1968—23 gru. 1970: Marian Spychalski przewodniczącym Rady Państwa PRL.
- 21 sier. 1968: Operacja Dunaj . Rozpoczęła się inwazja wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację.
|
| 30 | 1969 | - 20 sty. 1969—9 sier. 1974: Richard Milhous Nixon został 37 prezydentem USA.
- 8 luty 1969: Rozpoczął się drugi proces przywódców protestów marcowych – Adam Michnik został skazany na trzy lata więzienia, Henryk Szlajfer i Barbara Toruńczyk na kary dwóch lat, a Witold Górecki na dwadzieścia miesięcy.
- 20 lip. 1969: Pierwsze lądowanie ludzi na Księżycu podczas misji statku kosmicznego Apollo 11.
|
| 31 | 1970 | - 14 gru. 1970—22 gru. 1970: Grudzień 1970 – bunt robotniczy w Polsce w dniach 14-22 grudnia (strajki, wiece, demonstracje) głównie w Gdyni, Gdańsku i Szczecinie.
- 20 gru. 1970—6 wrz. 1980: Edward Gierek zostaje I sekretarzem KC PZPR.
- 23 gru. 1970—28 mar. 1972: Józef Cyrankiewicz przewodniczącym Rady Państwa PRL.
|
| 32 | 1971 | - 19 kwie. 1971: Wyniesienie na orbitę pierwszej orbitalnej stacji w historii, radzieckiej Salut 1 (DOS 1).
|
| 33 | 1972 | - 28 mar. 1972—6 lip. 1985: Henryk Jabłoński został mianowany przewodniczącym Rady Państwa PRL.
- 9 kwie. 1972—1979: 1972 - 1979 Stanisław Ostrowski prezydentem RP (na emigracji)
|
| 34 | 1974 | - 9 sier. 1974—20 sty. 1977: Gerald Rudolph Ford, Jr. został 38 prezydentem USA. W wyniku afery Watergate amerykański prezydent Richard Nixon ogłosił swoje ustąpienie ze stanowiska.
|
| 35 | 1975 | - 4 kwie. 1975: Bill Gates i Paul Allen zakładają Microsoft Corporation.
|
| 36 | 1976 | - 25 czer. 1976—30 czer. 1976: Wybuchły strajki w Radomiu, Ursusie i Płocku. Strajki zostały spacyfikowane przez milicję.
Powodem były znaczne podwyżki cen. Sejm uchwalił podwyżkę cen m.in.: mięsa o 69%, drobiu o 30%, masła, serów o 50%, cukru o 100%.
- 23 wrz. 1976—29 wrz. 1977: Powstał Komitet Obrony Robotników (KOR).
|
| 37 | 1977 | - 20 sty. 1977—20 sty. 1981: James Earl Carter Jr. został 39 prezydentem USA.
- 29 wrz. 1977—23 wrz. 1981: Powstał Komitet Samoobrony Społecznej KOR, przekształcony z Komitetu Obrony Robotników.
|
| 38 | 1978 | - 16 paź. 1978—2 kwie. 2005: Karol Wojtyła (1920 - 2005) zostaje wybrany na papieża przybierając imię Jan Paweł II
|
| 39 | 1979 | - mar. 1979—8 kwie. 1986: Edward Raczyński prezydentem RP (na emigracji)
- 2 czer. 1979—10 czer. 1979: I podróż Apostolska Jana Pawła II do Polski pod hasłem "Gaude Mater Polonia".
|
| 40 | 1980 | - 6 wrz. 1980—18 paź. 1981: Stanisław Kania zostaje I sekretarzem KC PZPR.
|
| 41 | 1981 | - 20 sty. 1981—20 sty. 1989: Ronald Wilson Reagan został 40 prezydentem USA.
- 18 paź. 1981—29 lip. 1989: Wojciech Jaruzelski zostaje I sekretarzem KC PZPR.
- 13 gru. 1981—22 lip. 1983: Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce na mocy uchwały Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r, na polecenie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego.
|
| 42 | 1982 | - 9 luty 1982: Wydano wyroki skazujące dla górników z kopalni Wujek.
- 8 paź. 1982: Sejm "okrężnie" zdelegalizował "Solidarność".
- 10 list. 1982: Zmarł Leonid Breżniew - przywódca Związku Radzieckiego, w wieku 75 lat.
|
| 43 | 1983 | - 16 czer. 1983—22 czer. 1983: II podróż Apostolska Jana Pawła II do Polski pod hasłem "Pokój tobie Polsko ojczyzno moja".
- 10 gru. 1983: Lech Wałęsa otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla – nagrodę odebrała żona.
|
| 44 | 1984 | - 24 sty. 1984: Apple wprowadził pierwszy komputer z rewolucyjnej serii Macintosh.
- 13 lip. 1984: Proces 4 działaczy KOR (Adam Michnik, Jacek Kuroń, Zbigniew Romaszewski, Henryk Wujec), oskarżonych o chęć obalenia ustroju, po jednej sesji rozprawa została odroczona "na zawsze".
- 19 paź. 1984—19 paź. 1984: Porwanie ksiądza Jerzego Popiełuszki w pobliżu Górska pod Toruniem, a następnie zamordowanie przez funkcjonariuszy SB.
- 3 gru. 1984—20 gru. 1984: Zaczął się strajk okupacyjny uczniów zespołu szkół zawodowych we Włoszczowie w intencji zawieszenia krzyży w klasach; strajk zainicjowali dwaj młodzi księża.
|
| 45 | 1985 | - 21 sty. 1985—20 sty. 1989: Ronald Wilson Reagan został ponownie prezydentem USA.
- 11 mar. 1985: Wybór Michaiła Gorbaczowa na stanowisko sekretarza generalnego KC KPZR.
- 14 czer. 1985: Sąd Wojewódzki w Gdańsku skazał Władysława Frasyniuka, Bogdana Lisa i Adama Michnika na kary więzienia od 2,5 do 3,5 lat za działalność w nielegalnej Komisji Krajowej NSZZ Solidarność.
- 6 list. 1985—19 lip. 1989: Wojciech Jaruzelski przewodniczącym Rady Państwa PRL.
Zbigniew Messner utworzył nowy rząd.
- 20 list. 1985: Microsoft zaprezentował światu nowatorski i rewolucyjny na owe czasy system operacyjny - Windows 1.0.
- 25 list. 1985: Sąd w Słupsku skazał 2 oficerów SB z Gdańska za współpracę z "Solidarnością"; Sąd Najwyższy podwyższył wyroki.
|
| 46 | 1986 | - 8 kwie. 1986—19 lip. 1989: Kazimierz Sabbat prezydentem RP
- 26 kwie. 1986: Doszło do wybuchu elektrowni w Czarnobylu na Ukrainie. Największa katastrofa atomowa w dziejach.
- 29 wrz. 1986: "Solidarność" wznowiła jawną działalność. Lech Wałęsa powołał kierownictwo Tymczasowej Rady NSZZ Solidarność.
|
| 47 | 1987 | - 8 czer. 1987—14 czer. 1987: III podróż Apostolska Jana Pawła II do Polski pod haslem "DO KOŃCA ICH UMIŁOWAŁ (J 13, 1) ".
- 20 paź. 1987: "Czarny poniedziałek" na giełdach.
Giełda w Nowym Jorku zanotowała jeden z najwyższych spadków kursów w historii, w ślad za nią silne spadki nastąpiły na giełdach europejskich i dalekowschodnich.
WskaĽnik giełdy amerykańskiej Dow Jones Industrial Average gwałtownie spadł o 22 procent, a wraz z nim inne indeksy giełdowe na całym świecie. Do końca paĽdziernika giełda w Hongkongu spadła o 45,8%, w Australii o 41.8%, w Hiszpanii o 31%, Wielkiej Brytanii o 26.4%, w Stanach Zjednoczonych o 22.68% i w Kanadzie 22.5%
|
1941 - 1987 (46 lat)