| |
Data |
Wydarzenie(a) |
| 1 | 1795 | - 24 paź. 1795—7 paź. 1918: III rozbiór Polski.
Ostatni z trzech rozbiorów Polski, jakie miały miejsce pod koniec XVIII w.
Niecały rok po upadku insurekcji kościuszkowskiej, monarchowie Rosji, Prus i Austrii uzgodnili wzajemnie traktat, zgodnie z którym przeprowadzili ostatni, pełny, III rozbiór Rzeczypospolitej.
|
| 2 | 1815 | - 3 maj 1815—5 list. 1916: Utworzenie Królestwa Polskiego (pot. Królestwo Kongresowe). Na kongresie w Wiedniu Rosja podpisała z Prusami i z Austrią konwencje bilateralne o podziale Księstwa Warszawskiego i trójstronną konwencję o utworzeniu Wolnego Miasta Krakowa. Zadecydowano, iż Księstwo zostanie podzielone na 4 części.
|
| 3 | 1877 | - 4 mar. 1877—4 mar. 1881: Rutherford Birchard Hayes został 19 prezydentem USA.
|
| 4 | 1881 | - 4 mar. 1881—19 wrz. 1881: James Abram Garfield został 20 prezydentem USA.
Ciekawostką jest fakt, że Garfield jest autorem jednego z licznych dowodów twierdzenia Pitagorasa, na który wpadł w 1876.
- 19 wrz. 1881—4 mar. 1885: Chester Alan Arthur został 21 prezydentem USA.
|
| 5 | 1882 | - 1882: Powstała pierwsza linia szynowego tramwaju konnego w Krakowie, zastępując funkcjonującą od co najmniej kilkunastu lat linię omnibusową. Była to linia wąskotorowa o rozstawie 900 mm wykonana z szyn płaskich, długości 2,8 km, z dworca kolejowego do Mostu Podgórskiego.
|
| 6 | 1883 | - 5 kwie. 1883: Zygmunt Wróblewski oraz Karol Olszewski po raz pierwszy skroplili tlen i azot.
|
| 7 | 1897 | - 4 mar. 1897—14 wrz. 1901: William McKinley został 25 prezydentem USA.
- 30 kwie. 1897: Joseph John Thomson odkrył istnienie elektronów.
|
| 8 | 1900 | - 15 mar. 1900: W USA wchodzi w życie akt prawny (Gold Standard Act), który wiąże wartość waluty amerykańskiej z standardem złota.
- 2 lip. 1900: Odbył się pierwszy udany lot sterowcem, skonstruowanym przez Ferdinanda von Zeppelina, nad Jeziorem Bodeńskim w pobliżu Friedrichshafen (sterowiec LZ 127 Graf Zeppelin).
|
| 9 | 1901 | - 20 maj 1901—20 maj 1901: Strajk szkolny polskich dzieci we Wrześni. Doszło do zamieszek spowodowanych wprowadzeniem języka niemieckiego w nauce religii.
- 14 wrz. 1901—4 mar. 1909: Theodore Roosevelt, Jr. został 26 prezydentem USA.
|
| 10 | 1904 | - 8 luty 1904—5 wrz. 1905: Wojna rosyjsko japońska. Polscy poborowi z zaboru rosyjskiego zostają wcieleni do armii carskiej i skierowani na front do walki na froncie mandżurskim.
|
| 11 | 1905 | - 26 paź. 1905: W Królestwie Polskim wybuchł strajk powszechny. W 45 miejscowościach uczestniczyło w nim około 800 tys. osób.
- 10 list. 1905: Zostaje wprowadzony stan wojenny ukazem cara Mikołaja II Romanowa na całym terytorium Królestwa Polskiego.
|
| 12 | 1906 | - 15 sier. 1906: Krwawa ¦roda: Organizacja Bojowa PPS przeprowadziła zamachy na 80 urzędników rosyjskich, odpowiedzialnych za represje.
- 18 sier. 1906: Zamach na generała-gubernatora warszawskiego Gieorgija Antonowicza Skałona.
|
| 13 | 1909 | - 4 mar. 1909—4 mar. 1913: William Howard Taft został 27 prezydentem USA.
|
| 14 | 1913 | - 4 mar. 1913—4 mar. 1921: Thomas Woodrow Wilson został 28 prezydentem USA.
|
| 15 | 1914 | - 28 lip. 1914—11 list. 1918: Wybuch I wojny światowej.
- 5 wrz. 1914: Zaprzysiężenie I Pułku Legionów Polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego w Kielcach.
|
| 16 | 1915 | - 5 sier. 1915: Wojska niemieckie wkraczają do Warszawy.
- 14 gru. 1915: Ustalono podział ziem polskich na okupację niemiecką i austriacką.
|
| 17 | 1916 | - 6 gru. 1916—7 paź. 1918: Utworzenie niepodległego Królestwa Polskiego. Władzę w Królestwie Polskim przejęła Tymczasowa Rada Stanu z Władysławem Niemojowskim na czele,
a następnie 15 września 1917 roku Rada Regencyjna, która miała sprawować władzę do czasu powołania króla Polski.
Jej członkami zostali – arcybiskup warszawski Aleksander Kakowski, książę Zdzisław Lubomirski i ziemianin Józef Ostrowski.
Kancelarię Rady stanowią Gabinet Cywilny. Kierował nim sekretarz Rady ks. prałat Zygmunt Chełmicki oraz polski rząd pod prezesurą Jana Kucharzewskiego, który przejął od Komisji Przejściowej Tymczasowej Rady Stanu, przekazane działy administracji. Funkcję Parlamentu pełniła Rada Stanu wybrana 9 kwietnia 1918 roku.
|
| 18 | 1917 | - 12 wrz. 1917: Powstała Rada Regencyjna Królestwa Polskiego.
|
| 19 | 1918 | - 1 list. 1918—22 list. 1918: Walki o Lwów między Polakami ("Orlęta lwowskie") i Ukraińcami, wygrane przez Polaków. Oblężenie Lwowa przez wojska ukraińskie trwało do czerwca 1919.
- 11 list. 1918: Odzyskanie niepodległości przez Polskę; Rada Regencyjna przekazała władzę nad podległym jej wojskiem Józefowi Piłsudskiemu. Utworzenie II Rzeczpospolitej.
II Rzeczpospolita – terminem tym określa się w naukach hist. państwo polskie odrodzone w 1918 r. po 123 latach zaborów.
- 17 list. 1918—16 sty. 1919: Jędrzej Moraczewski (PPSD) powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
- 22 list. 1918: Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej (wejście w życie 29 listopada).
Józef Piłsudski został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa.
- 27 gru. 1918—16 luty 1919: Wybuch powstania wielkopolskiego zakończone rozejmem w Trewirze.
|
| 20 | 1919 | - 16 sty. 1919—9 gru. 1919: Ignacy Jan Paderewski powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
- 29 sty. 1919—31 sty. 1919: Bitwa z wojskami czeskimi pod Skoczowem. Zakończyła się sukcesem strony polskiej.
Ofensywa wojsk czeskich została zatrzymana (polsko-czechosłowackie konflikty graniczne).
- 14 luty 1919—18 paź. 1920: Wojna polsko-bolszewicka.
W Rydze podpisano polsko-radziecki traktat pokojowy między Polską, Rosją Radziecką i Ukrainą Radziecką.
- 11 sier. 1919—24 sier. 1919: Wybuch I powstania śląskiego.
- 13 gru. 1919—9 czer. 1920: Leopold Skulski (NZL) powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
|
| 21 | 1920 | - 10 sty. 1920: Gdańsk stał się Wolnym Miastem wg postanowień traktatu wersalskiego.
- 23 czer. 1920—24 lip. 1920: Władysław Grabski (ZLN) powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
- 24 lip. 1920—13 wrz. 1921: Wincenty Witos powołany na premiera Rządu Obrony Narodowej II Rzeczypospolitej.
- 12 sier. 1920—25 sier. 1920: Bitwa warszawska (Cud nad Wisłą)
- 19 sier. 1920—25 sier. 1920: Wybuch II Powstania ¦ląskiego.
- 31 sier. 1920—31 sier. 1920: Bitwa pod Komarowem.
Siła bojowa Armii Konnej Budionnego została złamana i więcej już jej nie odzyskała. Była to największa klęska Armii Czerwonej.
- 20 wrz. 1920—26 wrz. 1920: Bitwa nad Niemnem.
Był to drugi wielki sukces militarny Polski po "cudzie nad Wisłą" w trakcie wojny polsko-bolszewickiej.
|
| 22 | 1921 | - 4 mar. 1921—2 sier. 1923: Warren Gamaliel Harding został 29 prezydentem USA.
- 17 mar. 1921: Została uchwalona konstytucja (tzw. konstytucja marcowa).
- 2 maj 1921—5 lip. 1921: Wybuch III powstania ¦ląskiego
- 18 lip. 1921: Po raz pierwszy zastosowano szczepionkę BCG przeciw gruĽlicy.
- 19 wrz. 1921—5 mar. 1922: Antoni Ponikowski zostaje powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
|
| 23 | 1922 | - 11 sty. 1922: Pierwsze lecznicze zastosowanie hormonu insuliny, odkrytej w roku 1921.
- 10 mar. 1922—6 czer. 1922: Antoni Ponikowski ponownie powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
- 28 czer. 1922—7 lip. 1922: Artur ¦liwiński powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
- 31 lip. 1922—14 gru. 1922: Julian Nowak powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
- 9 gru. 1922—16 gru. 1922: Gabriel Narutowicz został wybrany na prezydenta II Rzeczypospolitej. Zmarł w wyniku zamachu.
- 16 gru. 1922—26 maj 1923: Władysław Sikorski powołany na premiera II Rzeczpospolitej.
- 20 gru. 1922—14 maj 1926: Stanisław Wojciechowski został wybrany na prezydenta II Rzeczypospolitej.
- 30 gru. 1922—26 gru. 1991: Utworzono Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR).
|
| 24 | 1923 | - 28 maj 1923—14 gru. 1923: Wincenty Witos (PSL-Piast) ponownie powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
- 2 sier. 1923—4 mar. 1929: John Calvin Coolidge, Jr. został 30 prezydentem USA.
- 15 list. 1923: Hiperinflacja osiągnęła w Niemczech najwyższy poziom. Jeden dolar amerykański osiągnął wartość 4 200 000 000 000 000 (4 200 bilionów) papierowych marek. Gustav Stresemann wycofał starą jednostkę monetarną.
- 19 gru. 1923—14 list. 1925: Władysław Grabski ponownie powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
|
| 25 | 1924 | - 21 sty. 1924: Zmarł Włodzimierz Lenin - Józef Stalin rozpoczął intrygi wewnątrzpartyjne w celu pozbycia się konkurentów do władzy dyktatorskiej w ZSRR.
- 14 luty 1924: Powstał IBM (ang. International Business Machines Corporation; potocznie zwany Big Blue), jeden z pierwszych koncernów produkujących najpierw maszyny liczące, potem komputery.
- 29 kwie. 1924: Marka polska została zastąpiona złotym polskim jako obowiązującą waluta w kraju.
|
| 26 | 1925 | - 20 list. 1925—5 maj 1926: Aleksander Skrzyński powołany na premiera II Rzeczypospolitej.
|
1868 - 1925 (57 lat)